L’INDIALETTU

Alli tiempi ormai passati
quannu nienti si sapìa,
allu paisi, ci è verdàti,
l’italianu no si capìa.

La cummari, cu rispettu
cu spiegàva lu cuncettu,
alla vicina ti rimpiettu
lu ticìa in’indialettu.

E cussìni lu dottori,
lu cutumàru e lu frabbicatòri,
e puru Fra Firdinànni
cu la quèstula pi lu Signòri.

L’indialettu, frati mia,
è na lengua ancora vìa.
Ca ci puru uè’llà scanzi
ti la acchi sempri a’nnanzi.

Comu quannu ti ‘mmurtàli
ca uè parli raffinatu
e si ni càtunu li vangàli
pircè no si bituàtu.

Tuttu beddu mpupazzatu,
lu paisànu acculturàtu,
ti trimènti assai schifàtu
ci n’dialettu ta spiegatu.

“Mamma mia, ce pesantezza!
Sti cristiàni vanitùsi”,
ca ti veni, pi la stizza,
cu ‘nci tuzzi quiddi musi.

Puru alla scola, pi tant’anni
onu fattu sulu danni!
L’indialettu, ci ‘nci piènzi,
l’onu fattu lenzi lenzi.

La maestra, ci l’è vvìa,
ci sintìa ncuna palòra,
in punizioni ti mintìa
cittu e mutu pi notr’ora.

Pircè sulu in itaglianu
si putìa parlari,
“ca l’indialettu lu villanu
lu parla pi campari”.

“Statti cittu, maleducatu!
Parla comu si parla, scungignatu!”
Ti dicìunu ntra casa
ci anveci ti “ciliegia” ticìvi “ggiràsa”.

E li mammi cu li tata
puru loru, minchialiri,
s’onu fatti m’bambulari
ti sta moda assai sbagliata.

Comu sia ca ‘n’sign’a ‘mmoni
ci à parlatu lizzanesi
o si stueticu, o si ‘ccugghioni
o no si buenu pi fa li spesi.

E allora ce è successu,
cu stu cagnu di progressu?
Ca l’indialettu, chianu chianu
è divintatu itaglianu.

Pircè ncununu na matina
s’è zzatu cu la tarànta
ca l’indialettu è la ruìna
e l’itaglianu cosa santa.

“Ohi’mmei! Ce dannu
ca mu fattu n’sign’a quannu!”
Cu parimu chiù avanzati
li radici l’amu tagghiati.

E mo tutti dispiaciuti,
comu pizzienti ‘rricchisciuti,
pinsannu all’ebblica ti li nantinàti,
ca sempri ‘ndialettu onu ‘rraggiunati.

E comu cangiunu li jenti,
cangiunu puru li sintimienti:
l’indialettu, ntra lu chiaùtu,
tott’a na vota è ‘bbivisciutu.

E li scoli assai cuntienti,
fàciunu proggetti allecramenti:
rèciti, cummèdi e canzunetti
pi fà canòsciri li dialetti.

E puru ntra casa,
nisciunu si stizza
ci tini “giràsa”
oppuru “sasizza”.

E ogni vota lu stessu riuètu:
ci no ‘rriamu all’urmu, no mittimu muetu!
E ci li cosi ni li scirràmu,
sempri allu tardu li vulì’cchiamu.

E cussì l’indialettu,
paisanu e puvirieddu
nui pi dispiettu
lu cacciammu ti lu cirvieddu.

Ma mo ca la cultura s’è rivutàta,
e alli cosi antichi s’è ‘ntirissata
l’indialettu è fattu mercatu
cu lu turista e cu l’appassionatu.

E tra na pizzica pizzica e na tarantella,
e cu li cunti ti cinca teni favèlla,
pi furtùna ca è turnatu
stu ‘ndialettu malitrattatu.

E iu mo vogghi’a’vi dicu,
cumu nu sinceru amicu:
l’indialettu è na ricchezza,
è na catena ca mai si spezza.

Eti comu n’acucèdda,
ca ni ‘nfila unu nant’unu,
la lengua chiu bedda
pi lu valànu e pi lu patrunu.

e ci ‘ncunu ndròmisi ‘nvirminutu,
vi pigghia a caricatura
rispunnitili “statti mutu,
ca l’indialettu è cultura!”.

Mi la spicciu, mo, cu còntu
sti quattru rimi, o cincu ca sontu.
E vi lu dicu, pi pietàti:
parlati ‘ndialettu e no vi ni ‘ncaricati.